Unutulan Kahraman: Kara Fatma’nın Sessiz Çığlığı Milli Mücadele yıllarında cepheden cepheye koşan, hem savaşan hem de askerlerin yarasını saran, gerektiğinde kazan başında yemek pişirip gerektiğinde kurşun sıkan bir kadındı Fatma Seher. Nam-ı diğer Kara Fatma… Atatürk'ün dahi adını anmadan geçmediği bu kadın kahraman, ne yazık ki cumhuriyetin ilerleyen yıllarında unutuldu. Ve daha da acısı, ömrünün son demlerinde açlık ve yokluk içinde bir Rus kilisesinin köhne bir odasında yaşamak zorunda bırakıldı. Her yıl adı tekrar tekrar anılır Kara Fatma'nın. Ama çoğu zaman sadece bir sembolden ibarettir artık onun adı; ardındaki trajik gerçeklik ise kulak ardı edilir. 2 Temmuz 1955'te hayata gözlerini yuman bu kahramanla ilgili, tarihçi Mustafa Armağan’ın 2007 yılında yazdığı yazı bir kez daha gündeme geldi. Yazıda yer alan bir detay, yürek burkan hakikati gözler önüne seriyordu: “Kara Fatma’yı Rus kilisesine muhtaç edenler utansın!” 1930’lu yılların Yedigün dergisinde yer alan bir röportajda, yaşlı bir kadının hüznü yansır sayfalara. Fotoğraftaki o silik, iki büklüm olmuş kadın başta tanıdık gelmez. Ancak gözlerindeki derinlik ve bir cümleyle gelen tokat gibi gerçek insanı sarsar: “Açlığımı kimseye belli etmemek için odama kapanır, ağlarım.” O kadın, evet, Kurtuluş Savaşı’nın destansı kahramanı Kara Fatma’dır. Oysa kim derdi ki düşmanı dize getiren, nice cephede yaralanan, yüce gönüllülüğüyle devletin bağladığı maaşı bile Kızılay’a bağışlayan bu kadın, bir gün açlıktan gözyaşlarını yastığına akıtarak uyuyacak? Fatma Seher Hanım, eşi Binbaşı Derviş Bey’le birlikte önce Balkanlar’da, ardından Kars ve Edirne cephelerinde düşmana karşı savaşmıştı. Mütareke döneminde eşini kaybettikten sonra tek başına Anadolu’ya geçmiş, Mustafa Kemal Paşa ile Sivas’ta görüşüp cepheye yeniden dönmüştü. İzmit’ten Düzce’ye, İznik’ten Adapazarı’na kadar gönüllü birlikler toplamış, Yunan kuvvetlerine baskınlar düzenlemiş, gazilere moral olmuştu. 1923'e kadar adı gazetelerde sık sık anılmış, cesaretiyle dillere destan olmuştu. Ancak bu efsane kadın, Cumhuriyetin ilk yıllarında gözlerden yavaş yavaş silindi. 1933 yılında İstanbul Galata’daki bir Rus manastırının ikinci katındaki daracık bir odada sefalet içinde yaşıyordu. Kapısını çalan gazeteciye torunları için iş aradığını, kapıcılık ya da çöpçülük dahi olsa razı olduğunu söylemişti. Ama kimse ona iş vermemişti. Kızının savaşta parmakları kopmuş, sonra aklını kaybetmişti. Torunlarına bakan, karnını komşularının yemek artıklarıyla doyuran Kara Fatma, soğuk bir mangalın başında tahta bir sedirde uyuyordu. Ama göğsünde hâlâ İstiklal madalyası duruyordu. “Açım ama şerefliyim” diyordu. İşte bu cümle, hem bir milletin kahramanına duyduğu vefasızlığın hem de bir kadının dimdik duruşunun özetiydi. Bugün onun adı ders kitaplarında geçse de, mezarını bile arayıp soran çok azdır. Kara Fatma yalnızca savaş meydanlarının değil; aynı zamanda "unutulmuşluk" karşısında onurla direnen yüreklerin de simgesidir artık. Torunları dilenmektedir Aç ama şerefli kadın ağlamaya başlar o sırada. Ağlarken anlatır, anlatırken ağlar: – Bazen çocukların elinden tutuyor, ‘Şu yetimler aç kalmış, ölecekler’ diye nineleri olduğumu sezdirmeden onlar için yardım toplamaya çıkıyorum. Ne yapayım, siz söyleyin! Muhabirin aklına torunlarının nerede olduğunu sormak gelir. Sokaktadırlar; birazdan geleceklerdir. Dilenmekten dönerken birinin avucunda 100, diğerininkinde 60 para olacaktır. “Al nine” derler, “hiç harcamadık, olduğu gibi sana getirdik. Bir çay pişiremez misin bunlarla? Ekmek batırıp da beraber yiyelim.” Torunlarıyla birlikte dilenen bu Kara Fatma portresine alışık olmayan yüreğiniz hop oturup hop kalktı, biliyorum ama gerçeğin yüzü bazen böylesine acımasız ve soğuktur. Tek Parti dönemini perişanlıklarla geçiren Kara Fatma 1944’te (69 yaşında) yeniden hatırlanıp Defterdarlık’ta bir işe yerleştirilen Kara Fatma, 1954 yılına gelindiğinde artık 79 yaşındadır ve yine sefil bir vaziyette İstanbul’da bir kulübede tek başına yaşamaktadır. Tek Parti dönemini perişanlıklarla geçiren Kara Fatma’ya doğru dürüst bir maaş ne zaman bağlanmıştır bilir misiniz? Demokrat Parti devrinde, 22 Şubat 1954’te. Ancak özel bir kanunla kendisine ‘ömür boyu’ 170 lira maaş bağlanan Kara Fatma’nın ömrü bu maaşı yemeye yetmeyecek ve ertesi yıl Erzurum’da hayata gözlerini yumacaktır. Sağlığında bir gazeteciye, “Göğsümde bir şarapnel parçası var. Acı veriyor.” demişti. Tarihimizin göğsündeki şarapneller ne olacak Fatma teyze, sen söyle?
