Çelebi Sultan Mehmed Hân (1360/1389? – 1421) Osmanlı Devleti’nin beşinci sultânı ve ikinci kurucusu kabul edilen Çelebi Sultan Mehmed, dedesi Murâd-ı Hüdâvendigâr’ın vefât ettiği 791 (M. 1389) yılı civarında Bursa’da doğdu. Babası Osmanlı Devleti’nin dördüncü pâdişâhı Yıldırım Bâyezîd Hân, annesi ise Germiyanoğlu Süleymân Şah’ın kızı Devletşah Hâtun’dur. Bu soydan sonra gelen tüm Osmanlı pâdişâhları Çelebi Sultan Mehmed’in soyundan gelmiştir. Doğduğu andan itibaren özel bir ilgi gören Mehmed Çelebi, dönemin en seçkin âlimlerinden ders aldı. Kırâat ve Arapça ilimleri Ahmed bin Muhammed Cezerî’den, aklî ve naklî ilimleri Sofu Bâyezîd’den öğrendi. Hanefî fıkhını ise Molla Fenârî ve Bursa kadısı Bedreddîn Koca Mahmûd Çelebi’den edindi. Emîr Sultan’dan ise tasavvufî irfan ve manevi eğitim aldı. Çelebi Mehmed, şehzâdelik yıllarında 795 (M. 1393) senesinde Amasya’nın fethi için gönderilen orduya kumanda etti ve ardından Amasya beylerbeyi oldu. Burada hem idare hem de askerî becerilerini geliştirdi. Halk, âlimler ve ümerâ tarafından büyük bir saygı ve sevgiyle karşılandı. 1402 yılında Ankara yakınlarında Çubuk Ovası’nda Yıldırım Bâyezîd ile Timur Hân arasında gerçekleşen savaş sonrası Osmanlı devleti büyük bir krize girdi. Babası esir düştü ve devletin hâkimiyeti parçalandı. Çelebi Mehmed, Anadolu’da Osmanlı otoritesini yeniden kurmak amacıyla Amasya’da teşkilât kurdu ve halkın desteğiyle güçlenen ordusunu topladı. Timur’un Amasya’ya gönderdiği ordunun geri dönmesini sağladı, böylece şehrin güvenliğini temin etti. Çelebi Mehmed, kardeşleriyle taht mücadelesine girişti. Önce Îsâ Çelebi ile mücadele etti; Bursa ve Anadolu’nun hâkimiyetini ele geçirdi. Ardından Emîr Süleymân’ı etkisiz hâle getirerek Anadolu’da hâkimiyetini pekiştirdi. Rumeli’de de Mûsâ Çelebi ile karşılaşarak onu mağlup etti ve Edirne’de bütün devletin sultanı olarak hüküm sürdü. Sultan Mehmed’in iç siyasetteki en önemli uygulamalarından biri, Şeyh Bedreddîn isyanını bastırmasıdır. Şii ve bâtınî fikirlerin yayılmasını engellemek amacıyla Edirne ve İznik’te etkin bir mücadele yürüttü; isyancı liderler Börklüce Mustafa ve Torlak Kemâl’i etkisiz hâle getirdi. Ayrıca, Timur esirlerinden Mustafa Çelebi’nin Anadolu ve Rumeli’de yeniden güç kazanmasını önleyerek tahtın istikrarını sağladı. Dış siyasette ise, Çelebi Mehmed Osmanlıların Balkanlar ve Adriyatik üzerindeki nüfuzunu artırdı. Eflâk ve Macar topraklarına seferler düzenleyerek Osmanlı hâkimiyetini güçlendirdi. Anadolu’da Karamanoğlu Mehmed Bey, Aydınoğlu Cüneyd Bey ve Menteşeoğlu İlyâs Bey gibi beyliklerle mücadele ederek merkezi otoriteyi tesis etti. Samsun ve Kastamonu gibi stratejik bölgeleri Osmanlı hâkimiyetine kattı. Sultan Mehmed, aynı zamanda ülke yönetiminde sosyal ve kültürel gelişmelere önem verdi. Bursa ve Edirne’de cami, medrese, imâret ve bedestenler yaptırdı. Bursa’daki Yeşil Türbe ve medresesi, Edirne’deki Ulu Câmii’nin tamamlanması ve bedesteni, onun en kalıcı eserlerindendir. Ayrıca, Mekke ve Medine halkına her yıl gönderilen Sürre alayını başlatarak, İslâm dünyasıyla dayanışmayı güçlendirdi. Çelebi Sultan Mehmed, 824 (M. 1421) yılında Edirne’de nüzûl illetine yakalanarak vefât etti. Cenazesi gizlice sarayda saklandı ve büyük oğlu Şehzâde Murâd’ın gelişine kadar 40-42 gün boyunca ölüm haberi gizlendi. Bursa’daki Yeşil Türbe’ye defnedildi. Kısa ömrünü savaş ve devlet teşkilâtı ile geçiren Çelebi Mehmed, Osmanlı Devleti’ni bir bayrak altında topladı; halkının refahını gözetti ve sosyal, kültürel ve dini alanlarda pek çok hayır eseri bıraktı. Onun irâdesi, sabrı ve adaleti, hem Osmanlı kaynaklarında hem de yabancı tarihçilerce övgüyle anılmıştır. Altı oğlu (Murâd, Mustafa, Kâsım, Ahmed, Yûsuf ve Mahmûd) ve yedi kızı vardır; taht büyük oğlu Murâd’a intikal etmiştir. Kaynaklara atıf: Şakâyık-ı Nu’mâniyye (Mecdî Efendi) sh. 78 Neşrî, Cihânnümâ, sh. 350 Tâc-üt-tevârih cild-1, sh. 235 Âşıkpaşa-zâde sh. 140 Tam İlmihâl Se’âdet-i Ebediyye sh. 989 Amasya Târihi (Hüseyn Hüsâmeddîn) cild-3, sh. 130 Beheşti sh. 35 Münseât-üs-selâtîn cild-1, sh. 143 Rehber Ansiklopedisi cild-3, sh. 309 TEVHİD-İ EFKAR - KAYNAK - HABER - GAZETE - İÇERİK - Tevhîd-i Efkâr, Tevhidi Efkar, Tevhid-i Efkar
