II. Osman (Genç Osman) – Hayatı ve Saltanatı Doğumu ve Şehzadelik Yılları: Doğum: 10 Cemâziyelâhir 1013 / 3 Kasım 1604, İstanbul. Anne-baba: Babası I. Ahmed, annesi Mahfîrûz Sultan. Adı: Osman, Osman Gazi’nin adı verilmiş. Doğum şerefine İstanbul’da yedi gün süren şenlikler yapılmış. Eğitim: Şehzadelik döneminde hocalar Ömer Efendi ve ağalar/lalalar tarafından yetiştirildi. Doğu dilleri öğrenmiş, Batı dilleri iddiası muhtemelen doğru değil. Koruyucular: Annesi Mahfîrûz’un saraydan çıkarılması sonrası Kösem Vâlide Sultan’ın himayesine girdi. Bu ilişki ömrü boyunca sürdü. Tahta Çıkışı ve İlk Etkileri: I. Ahmed’in ölümü (1026/1617) sonrası büyük şehzade olmasına rağmen amcası I. Mustafa tahta çıkarıldı; bu durum üzerinde derin etki bıraktı. I. Mustafa’nın aklî dengesizliği nedeniyle 1 Rebîülevvel 1027 / 26 Şubat 1618’de II. Osman tahta çıktı. İlk icraatları: Atalarının türbelerini ziyaret, askere bahşiş dağıtımı, Yedikule Zindanı’ndan kaçan Mehmed Giray’ın yakalanması emri. Yönetimde Karakter ve Politikaları: Kaymakam Sofu Mehmed Paşa ve Şeyhülislâm Hocazâde Esad Efendi’ye kırgındı; akıl hocası Ömer Efendi ile hareket etti. Sadrazam ve diğer devlet görevlilerini değiştirdi (Damad Öküz Mehmed Paşa, Halil Paşa, Damad Kara Mehmed Paşa vb.). Askeri ve idari düzenlemelere önem verdi; İstanbul’da teftişler yaptı, meyhâne ve bozahâne baskınları, cezalar. Sikke tashihi yaptırıp yeni akçe bastırdı (1028 Zilkade / Ekim 1619). Top ve tüfek üretimlerini denetledi, askeri eğitimlere katıldı. Lehistan Seferi ve İç Siyasi Gerginlik: Lehistan’a sefer planladı; Otuzyıl Savaşları nedeniyle Avrupa dengesi seferi destekledi. Sefer hazırlıkları sırasında kardeşi Şehzade Mehmed’i öldürttü (18 Safer 1030 / 12 Ocak 1621). Hotin önlerinde başarısızlık yaşadı; asker ve paşalar arasındaki çekişmeler seferin başarısız olmasında etkili oldu. Sefer sonrası Edirne’ye dönüş, oğlunun doğumu ve ulemâ ile yeniçeri arasındaki gerginlikler. Harem ve Nikâhlar: Oğlu Hotin seferinde öldü. Sonrasında Pertev Paşa ailesinden bir kız ve Şeyhülislâm Esad Efendi’nin kızı Âkıle ile evlendi. Dört kadınla evlenme arzusu, Osmanlı harem geleneğinde radikal bir değişim girişimi olarak yorumlandı. Hacca Gitme Hazırlığı ve İsyan: İstanbul’a döndükten sonra hacca gitmek istedi; Anadolu’ya geçmek için hazırlık yaptı. Bu niyet ulemâ ve yeniçeriler arasında dedikodulara yol açtı. 8 Receb 1031 / 19 Mayıs 1622’de isyan başladı. II. Osman, sarayda çaresiz ve serinkanlılığını koruyamadan, sonunda yakalandı. 20 Mayıs 1622’de Yedikule’de boğularak öldürüldü; cesedi Topkapı Sarayı’na getirilip I. Ahmed Türbesi’ne defnedildi. Kişilik ve Tarihsel Değerlendirme: Cesur, mağrur, ata binmede ve silah kullanmada mahir, ancak hasis ve sert tabiatlı. Asker ve ulemâ tarafından pek sevilmedi. Halkla bütünleşme ve halk içine sık sık çıkma eğilimi öne çıktı; reformcu ve yenilikçi yakıştırması XIX-XX. yüzyıl tarihçilerinin yorumuyla ilgilidir. Edebi yönü: “Fârisî” mahlasıyla şiirler yazdı; bazı hayrat ve vakıfları vardır. Ölümü ve saltanatı üzerine birçok edebî eser ve tiyatro oyunu kaleme alınmıştır. TEVHİD-İ EFKAR - KAYNAK - HABER - GAZETE - İÇERİK - Tevhîd-i Efkâr, Tevhidi Efkar, Tevhid-i Efkar
